27 марта в городе Сургуте в рамках общегородских мероприятий будут проводиться Дни марийской культуры.
Инициаторами проведения Дней марийской культуры стали Сургутское отделение общественной организации «Марий ушем», администрации города и района, правительство Ханты-Мансийского автономного округа, сообщает Тюменская линия.
Проведение дней поддерживает также Министерство культуры Республики Марий Эл.
В программе праздника выступление фольклорного ансамбля «Морко Кундем» с новой программой и Зои Берниковой, пишет сайт Mari-el.name.
Также в рамках праздника будут выставка марийской национальной кухни, демонстрация картин и изделий народно-прикладного искусства и состоится марийская дискотека.
Напомним, что город Сургут — центр Сургутского района Ханты-Мансийского автономного округа, крупнейший город округа. По данным переписи 2002 года в Ханты-Мансийском АО проживало 7309 марийцев.
MariUver
На фото: ансамбль «Морко кундем»
Нужнаҥын Марий кундем фольклор ансамбльлан. Минкульт эреак лач ик «Мороко кундемжымак» веле «шӱдыркала» — кеч Страсбургыш, кеч Эстонийыш, кеч Сургутыш.
Мороко-могикан-влакше шулен каят гын, тунам вара кузе лийман…
Адакат марий-влакым титаклаш тӱҥалыт: да вот, ончыза, иктынат кумылжо уке, иктат ок муро, иктат ок кушто… Нуно вет шке титакан улыт.
Тыге вот таче Мер Каҥаш публично титаклен толаша марий ача-ава-влакым: нуно тыгай улыт — ача-ава йочаштым марла ынешт туныкто.
Оҥай, вот тиде титаклыше-влак кокла гыч иктаж-кудыжо 50 утла марий школым Маркелов саманыште ынышт петыре манын иктаж-мом ыштен мо? Кеч ик гана умшажым почын мо?
Уло Марий кундем мучко ик «Морко кундем» ансамбль гына достойный — наҥгаяш йӧрышӧ кодын гын, эрлаже мо лиеш?..
Мо дене МОКТАНАШЫЖЕ…
Вет таче уже артист-влак театр гыч куржыт, шеҥгек ончалде…
А пӧртылыт мо?
А моктанена Россий мучко…
Сургутшо вашке кокымшо марий рӱдолаш савырна. Марий калыкше Марий Эл гыч «поро илыш» деч шылын чылан Йӱдвелыш куржыт…
«Морко кундем» тиде фольклор огыл, тиде псевдофольклор, поснак вургемышт — калыкыште тыгай вургем лийын огыл. Йӧра совет жапыште культпросвет системе дене локтылмо псевдофольклоржо эше марий-шамычын лиеш да кум-ныл акордан у марий попса. Марий еҥлан оксам, кочкаш ит пу — мураш да кушташ лийже. Тыге калык йӧсӧ илыш деч чонжым луштара. Но профессионал марий музык вашке чынжымак йомын кертеш. Захаров-тукым композитор-влак каят гын кӧ олмешышт толеш? Кӧ мемнан у марий опер мурызо-влакым ямдыла?
Страсбургыш, Эстонийыш правительствын придворный соловей-шамыч гына коштыт. Еще колынам ыле, что Сургутыште ала-могай «крутой» рвезе марий мурызо ила, кудо популярный марий артист-влакын концерт ыштымыштым шке кид йымакше налнеже. Кö реза тудын кид йымакше пураш, тудо гына Северыш концерт дене коштын кертеш. Кстати, таче Мишканыште Шакировын концертше.
Мыят примерне «Марий» формыча шонем.
Айда Берниковалан йора. Тудо казыр копейкаланат кошташ реза. А популярный артист-влак шкеныштым аклат да до уровня «фабрикантов» да «танцпола» волымышт ок шу.
Эше Маркеловын да Васютинын придворный «шӱшпыкыштат» лиймышт ок шу.
«Морко кундем» — тиде русско-поволжский гибрид. Вургемже универс. уке, унифицированный, ала мордовский, ала чувашын, ала рушын. Муралтат да рушла варгыжал колтат. Тиде фольклор «в экспортном исполнении», вет Европаште россиян-влак чыла руш улыт. Берниковам вурсеныт ыле — ковай идалыкышке пурен, да тымарте «Языкан йоратымаш — тамлерак улат улмаш», муралеш. Шкетын илше мурызо-влакат тыге огыт муро. Шакиров Екатеринбургыштат концертым шындаш каен.
Шакировын концертше 22 мартыште Екатеринбургышто пеш сай эртен. Эше Шакиров ден пырля Влад Николаев ден Роза Искакова миеныт. Таче Мишканыште концерт. 25-те Бирскыште, 26-то Калтасаште, 27-те Нефтекамыскыште. Эше группа «Мари» сопровождатла.
Тений к дню газой промышленности Шакировым планируют пригласить в столицу газовой промышленности. Тудо уже тышке кок гана по приглашению Управления культуры толын кайыш.
Марийлан — корным!
Тек тиде корным иктат ок петыре.
Тек мурызо ден куштызо-влак шке коклаштыштат корным огыт чараклыл. Тыгайже уке, шонем, кызытеш.
«Морко кундем» — очыни, тендан дене келшем гынат — вурсымаш уке. Мый вет вес проблеме нерген каласенам ыле: «Морко кундем» шкет кодеш, вес тыгай ансамбль уке. Эше Совет жапыште Марий Республикыште калык чон мастарлык кӱкшытан 20-25 ансамбльым шотлен лукташ лиеш ыле Тунам границе петырыме лийын гынат, марий фольклор ансамбль-влак иленыт, пеледалтыныт, вияҥыныт. Костюмыштат лийын чияш, верыштат лийын погынен репетицийым эртараш, оксамат ойыреныт корныш миен толаш.
Тиде лийын 90-ше ийла мучаш марте (эркын-эркын лушкен толын гынат).
Мый йоҥылыш лийын кертам, но кушко каен кертеш Медведеве «Рвезе кумыл» фольлор ансамбль? Колыда чиновникын вашмутшым: «марий-влак шкеак титакан улыт… Ансамбльыш огыт тол, рвезе-влак шагал улыт…» Да тулеч моло тӱжем амал. Но ончалза, кузе толыт рвезе-влакше, если сценыш чиен лекташ чапле кем уке, вес кундемыш миен толаш транспорт уке…
Мыйым весе ӧрыктара — Йошкар-Олаште ик чапле фольклор асамблят кодын огыл. Лӱмышт уло эше. 20-10 ий ончычсо.
Тиде — минкультурын пашажланат ак. Тек эре «марий-влак шке тыгай улыт» манын гына ынышт титакле. Культурылан оксам ойырыман — вот кушто пашаже. А Марий Элыште «ойырена» манын гына моктанат, чын да ситыше оксаже уке да пытартыш 10-20 ий жапыште лийынжат огыл.
Лучо чӱктышаш Виктор Комаровын «Колхоз…» мурыжым. Моткочак келша. Ато «культурный колхоз» нерген кутырен шер темеш.
А прав мужик.
26 мартыште Комаровын концертше Ленин дворецыште лиеш, маныт. Чынак мо? Рекламым пешыжак ужмаш уке…
Давно колын омыл. Ожнырак Комаровын лирикаже мыланем пеш келша ыле, мыланем еще тудо актер гай веле чучеш ыле. Йоҥылыш лийын кертам, мые тудым И. Смирнов дене гына таҥастарен кертам.
Эргым мый дечем сайрак пала улмаш: Виктор Комаровын концертше 26 мартыште Ленин ДК-ште лиеш.
Тиде сайтыште мый ужам ик сылне лӱман дирижёрым гына, а молышт, очыни, кидым совыше-влак улыт. Чапланыже «Морко кундем»! «Морко кундем» концертше чылылын келшен! А Шакиров-, Николаев-шымычын нерышт «кадырген», калык дечын умбак кораҥын пытеныт.
сургутмари, шонымет пеш оҥай. Но тый Ханты-Мансий 7 тӱжем утла марий гыч иктыже вел улат, айда чыла тендан кундем марий лӱм дене от ойло, а шке лӱмет дене гына. «Морко кундемын» мурымыжо мыламат келша, но вургемышт фольклор але калык вургем деч пеш тора. Нунын мурымо сыныштат чылалан ок келше. Но ситыдымашым нуным шӱктарашлан огыл ойлатын, нуно эшеат сайрак да чынжымак марий калык деке лишкырак лийышт ман сералтын. Вара, марий-шамыч, айста вот тыгай уда койышнам мондена: иктым нӧлталашлан весым шӱктарымашым. Шакиров, Николаев да «Морко кундем» йӧршын тӱрлӧ улыт, кокытшо эстраде муро солист, а «МК» — фольклор ансамбль. Калыклан Шакироват, Николаеват, Денисоват, «Морко кундемат» да молат кӱлыт. Тек марий мурызо да ансамбль-влак тӱрлӧ да шукырак лийыт.
Марий! Пытартыште пеш сай каласышыч.
Чынак