Более 85 процентов школьников обучаются в Башкортостане на русском языке. На башкирском языке учатся немногим более 11 процентов учеников, на татарском — 2,3 процента, марийском луговом — 0,6 процента, чувашском — 0,2 процента, удмуртском — 0,1 процента.
Кроме того, все перечисленные выше языки, а также мордовский эрзя, украинский, белорусский, немецкий, латышский и польский языки изучаются в республике как предмет, сообщили в Башкортостанстате.
В прошлом учебном году башкирский язык как предмет изучали более 94 тысяч школьников. Татарский язык изучали около 50 тысяч учащихся, марийский луговой и чувашский языки – 5700 и 5600 детей, соответственно. В воскресных школах изучаются также армянский и еврейский языки.
Источник: ИА «Башинформ»
>марийском луговом — 0,6
Марийцев процентуально в Башкортостане 2,6%, какой же процент учеников имеет возможность изучать родной марийский язык в Башкортостане? Положение с марийским языком в Башкирии плачевное. Среди моих знакомых башкирских мари ни один не владеет марийским литературным языком на хорошем уровне, а среди них несколько человек с образованием учитель марийского языка, зкончивших Благовещенское педучилище и Бирскую академию…
Цифр шот дене ончыктат мыняр марий йоча марий йылмым тунемеш.
Йолташ-влак!
Туныктымо але тунемме прграммым унчыли вуйла савырымым огыда шиж мо?
Кугу эл коргышто национальность шот дене марий калык турсынек лигитимный улеш гын марий йылмым агебра але физике семын тунемман огыл вет.
Чыла прграммым йот йылме деч молыжым тунемме годым марий йылмым иструмент семын кучылташ кулеш.
Марий йылмым иструмент радам гыч луктын кудалтымеке марий -влак чыла вере пеш писын, содор руш йылмыш куснышт. Колын омыл кушто тидын ваштареш лтйыныт.
Результат икте: марий — влак шке кумылын шочмо йылмыжым кудалтен.
Марий-влак шке кумылын шочмо йылмыштым кудалтен огытыл. Россий да Башкортостан марий йылмым йӧршын кӱлдымыш луктыныт, садлан ача-ава-влак йочаштым марла ынешт туныкто. Марий-влак Пошкырт кундемыште курым дене илат, мо нунын тушто уло? Молан марий йылме марий-влакын илыме верыште кучем (власть) органлаште ок кучылталт, молан верысе марий радио да ТВ, филлармоний, профессионал театр уке?
Молан марий йылмым марий-влакын илыме верыште кучем(власть) органлаште ода кучо? Ко:же марла ойлаш ту:налеш?Руш мо? Башкир, татар? Молан верысе марий радиом да ТВ-ым ода ыште?Филармонийым, профессионал театрым ода ыште?Шонеда, руш ыштышаш?Башкир? Или Китай гыч толеш и китай ен ыштышаш? Или Австралий гыч толеш шем ен-негр, темдалан марий театрым почеш?
Пеш чын ойлет, йодышет-влак Башкирийыште илыше марий-влаклан… Мый тушто ом иле. Шарнет гын, эрвел марий-влак Башкортостан, Татарстан, Удмуртий республикылаште, Свердловск область да Пермь кундемыште илат.
Да еще, Вен, русских в Башкирии только 36%, а «более 85 процентов школьников обучаются в Башкортостане на русском языке». Основные национальные филармонии, театры, радио и ТВ открываются за счет государства и содержатся за счет г-ва, разумеется есть и единичные частные. Марийцы, как и башкиры и русские Башкортостана живут веками там, работают, платят налоги и в праве расчитывать на господдержку. Их там 105 тыс. и у них ничего нет, куда идут налоги работающих мари? На поддержку русской и башкирской культуры, языка?
Вы пишете: «…Основные национальные филармонии, театры, радио и ТВ открываются за счет государства и содержатся за счет г-ва…» Сами, что-ли, открываются? Или кто-то открывает?
Простой мариец из марийской деревни Башкортостана точно не сможет открыть филармонию и содержать его. Для этого нужна господдержка. А иницитива со стороны башкирских мари о марийской филармонии была, просто Башкортостану марийская филармония не нужна. Насколько я знаю ты Вен бывший музыкант и марийский певец, а что марийскую филармонию в Марий Эл ты и твои коллеги открыли и содержали за свой счет или все же власти Марийской республики?
Уважаемый Эрвел мари! Вы меня с кем-то путаете. Хотел бы быть певцом родной стороны, но я всего лишь жалкий мечтатель. Русских в Башкирии 36%, в правительстве, наверное, их нет, а в школах русский язык изучают 85% детей. Добиваются же. Вот, в Прибалтике как они активно действуют. И марийцам так же надо действовать. Бог, Ош Кугу Юмо, устами своего сына сказал: «Ищите – и найдете, просите – и дано будет вам»
Марий йылмым школышто огыт туныкто, марий йылме дене Йошкар-Олаште огыт мутлане, шуко ешыште пеле марла пеле рушла веле мутланат манын шуко ий почела шортына. Пашаче Марий йылме колен, тудым угыч вияндаш нимогай йон уке манына. Вара ко марий йылме дене угыч туныкташ туналмым, кумда кумдыкышто марла мутланымашым тергаш туналеш? Ко шке умбакше тыгай пашам налеш?
Шке жапыштыже кунам Мер Канашым чонышна путынь марий калыклан эн кукшу кукшытан калыкым вудышо орган семын лиеш манын шонышна.
Вара мо лекте?
Мыйын шонымаште Марий Мер организацийым шочыктымо годым могай негыз умбалан тиде организацийым шочыктена пешыжак шоналтыме огыл. Мут толмашеш шарнаш уто огыл, Христианствым шочыктымо годым тудлан пенгыде негыз лиймым. Шуко гана христианствым рим тора –влак пытараш шоненыт. Южгынамже пытенат манын шоненыт. Утлен кодшо проповедник – влак курыкла гыч волен угыч шке йырышт калыкым чумырен христианствым пенгыдемденыт. Мемнан шотна, векат, ситен огыл. Вес семын кузе умлаш тиде татым? Мер Канаш чонымо годым шукын лийыныт. Кызыт кушто нуно улыт? Кушто Яналов, Гордеев, Пектеев, Николаев, Попов, Абдулов…Тугеже нине пагалыме ен –влак «йордымо» йочам шочыктеныт? Шке йочашт дечын вожылыт? Вес семын нуным нигузе умлаш огеш лий.
Мемнан религий начар манашат огеш сите. Религийын калык коклаш шынымыжым кузе умлаш, мо дене вискалаш? Такше эре ик семын. Религий радамыш у ен-влак толыт – релийгий ила, виянеш. Религий радам огеш кугем — религий колен, але вашке кола.
Мыйын ончымаште мемнан пелен улшо калык- влак кокла гыч виянлан шотлаш лиеш кок калыкым веле. Чыган дене еврейым. Чыганым эн ушанлан шотлем. Мемнан дене танастарымаште ме учашена, ньюслена, мемнам огыт шотло манын. А чыган ниго дене мыйым иштарет манын огеш йынысе. Армийым огеш кучо. Тидын кушеш роскот иземеш. Столицат огеш кул. Адак экономий манына. Нимогай конституцийым возымо да тудым аралыме огеш кул.Ниго тыйым агрессор улат манын огеш вурсо. А йылме эре нунын пелен. Олаште улыт -ниго деч аптыраныде шонат вурседылыт, шонат воштылал мутланат. Икманаш — свобода! Ни внутренний дискомфорт ни наружный. \
Еврейлан изиш нелырак. Ынде столице нерген учашаш логалеш, армийланат оксам кычалаш кулеш. Икманаш йырым-йыр энгек да азап.
Чыла формым эскерен, атрибутикым ончалмек кугун шулалтен шулыкын гына пелешташ кодеш: Марий тусан марий калык пытен.
>Кушто Яналов, Гордеев, Пектеев, Николаев, Попов, Абдулов…
Яналов, Пектеев да Николаевын, мыняре мый палем, йочаштат марла ок кутыро… Тыгай мемнан марий «лидерна-влак». Абдулов — марий журналистикын тормозшо, оксалан сутыланымыжлан кӧра тудо тӱҥ марий газетым «Марий Элым» эркын пытара. Смирнов йолташ тендан йочада, уныкада марла кутырат?
Мотор примерым от кычал А.Н..Христианство нерген ойлаш толашет тыште,молан от каласе мари вера нерген ,мыняр жап тудым пытарынешт ыле.Ко: гына пижын огыл изи мари калык у:мбакыже,илен лектыныс таче кече мартеат.Тый молан тиде страницыш таче лектынат?Мом чылалан каласынет ыле?Мый сай улам маннет мо?Тый таче пагалыме марий шамычым мыскылаш то:чет. Вожылашыже ку:леш эн ончыч шкалнет,моланжым палет,от шарне гын тылат кызытык шу:до коло письмам колтат,ала шукыракат.Ен:ым пагален от мошто гын тыйым иктат погалаш огеш ту:н:ал. Сай код А.Н.
Изучение языка в качестве предмета, 1-2 часа в неделю, это… для успокоения. Беда в том, что в Йошкар-Оле, «столице Республики», результат «изучения» марийского языка тот же, что и в Башкортостане, когда даже с «образованием учитель марийского языка»… «не владеют марийским литературным на хорошем уровне» (Эрвел мари).
Вопрос качества важен ещё и потому, что качество со временем переходит в количество, т. е. количество снижается, язык утрачивается. В отношении состояния марийского языка, его настоящего и будущего ещё более тревожным явл-ся то, что происходит в Йошкар-Оле.
prokisergen:- лан вашештем. Мый вет таҥастарыме шотеш налынам христианствым. Кок тÿжем ий утла мландевалне илыше да калык –влак коклаште ÿшан энертышлан шотлалтше религий кузе кажне континентыште озалана? Мо кÿшеш? Паледа докан икымыше марий интелегент-влакат христианстве кÿшеш веле образований деке лишемыныт. Нуно ужыныт буква –влак могай пайдам марий-шамычлан конден кертыт. Садлан Церковно-приходской школ нерген шуко марий-влак поро шарнымаш дене веле шарнат. Кок тÿжем ий жапыште тÿрлыжат лийын. Христианствыште дисциплине эре ончыл верыште шоген да кызытат шога.
Марий йÿла дисциплине укелан кöра вияҥ огеш керт. Тиде чер религий дене веле огыл кылдалтын. Мемнан ик мер организацийыштат дисциплине уке. Мер Каҥашым чоҥымеке ик созыв веле шот дене ыштыш ала мо. Василий Пектеев 1998 ийыште лекше «Оньыжа» брошюрышто манеш:
«-Декабрь тÿҥалтыште Рÿдö советым погаш шонена да, очыни, Президиумым угычын сайлаш перна. Кö тиде паша деч кораҥын, кöн тиде сомылым Мер Каҥашыште ышташ кумылжо уке гын, сöрвалаш огына тÿҥал.
Марий –шамыч нигунам ваш келшен, икте – весым умылен илен моштен огытыл. Сандене таче мемнан
эн тÿҥ задачына марий коклаште келшымашым кычалаш.»
Тиде мут ойылалтын 1998 ийыште. Латкок ий ончыч. Ваш умлаш тунемна мо? Уке. Икте –весым пагалаш тунем шумо мо? Уке. А вет ик талук почеш весе эрта. Алмаштыше поколений вес семын шонаш тунемеш.
Тÿп марий ялыште кызыт шке аважым «Мама» кычкырат, ачаштым «Папо». Вот тыгайрак «действительность» манмет.
Prokisergen. Шыдым кöргыштö кучыде тушман ÿмбаке колтыман. Тыланда мый тушман улам мо ?
Тендан ончылно нимогай титакем ом уж улмыжым ом шиж.
Тушманем мыйн икте веле,тендам нигузе тушман манын ом керт,шукыж годым пагалемат,Мый тыланда сырен ом кошт,теат мыланем ида сыре.
Ко:же темдалан тушман? Каласыза вигак, ида лу:д, мыят тудым тушманлан шотлаш ту:налам. Вараже тудым авырен, петырен, пу:тырен пытараш клеш. Кузе шонеда?