Пока в Башкирии разворовывают дорожные деньги, жители Старокульчубаево рискуют жизнью, перебираясь по сломанному мосту.
Чтобы попасть в школу, больницу или магазины, люди вынуждены преодолевать бездорожье и рисковать жизнью, перебираясь на другой берег речки по полуразрушенному мосту либо переходя её вброд. О реалиях сельской жизни Башкирии в ХХI веке нам сообщила в письме жительница деревни Старокульчубаево Мишкинского района Наталья Минушина.
В Старокульчубаево есть пара магазинчиков, школа-девятилетка и фельдшерско-акушерский пункт. За серьёзной медицинской помощью, лекарствами, покупками жителям этой деревни (и ещё нескольких соседних) надо идти в соседнее Чураево. Туда же ходят ученики старших классов. По прямой дороге это четыре километра. Весной и осенью грунтовка раскисает. К тому же надо перебраться по полуразрушенному мосту через речку Кынгыр. Это опасно, поэтому многие переходят её вброд: в 200 метрах от моста есть мелкое место – можно пройти в сапогах. Больных везут на лошади, так как по грязи и сугробам на машине не проехать…
В деревне расположен детский спортивный лагерь «Старт», куда летом съезжаются на отдых школьники из Мишкинского и соседних районов. Их привозят на автобусе по объездной дороге (12 км), но из-за дождей бывает сложно проехать и по ней.
На днях сельчанам сообщили, что в деревне останется только начальная школа — значит, ещё 30 ученикам 5-9 классов ежедневно придётся совершать «кросс по пересечённой местности».
На строительство дороги в бюджетах района и сельского поселения денег нет, хотя цена вопроса всего чуть более 110 000 рублей. Заметим, что лишь вчера в Госсобрании назвали цифру: на отсыпке дорог Башкирии воруют до 30% дорожного фонда, то есть около 3 млрд рублей! (Об этом читайте здесь).
«Мне приходится часто бывать в Уфе. Строятся современные школы, больницы… Конечно же, я радуюсь всему увиденному, — заключает письмо Наталья Минушина. — Но когда добираюсь в свою родную деревню по полевой дороге, по ветхому деревянному мосту, становится горько и обидно. Неужели мы так забыты нашими властями? Если считать по времени, мы отстаем от жизни на целый век…»
Роман ЯКИМЧУК
Источник: Аргументы и факты. Башкортостан
Сегодня в одной газете прочитал, что МИД под руководством Сергея Лаврова заявляет. что РФ уже настолько стабильная и развитая страна, что есть все возможности помочь Таджикистану, Туркменистану, Киргизии, Армении, Вьетнаму и некоторым африканским странам в гуманизации общества. Так, мягко выражаясь. И на это вроде РФ только в 2010 г. (?) выделила ок. 32 миллионов евро. Это правда? И какой-то абсурд! Свои граждане страдают от отсутствия дорог, мостов, школ и других социально-важных объектов, но Лаврову — министру иностранных дел, нужно показать всему миру, что в России уже нет проблем. Кажется он глубоко ошибается и оторван от реальностей своей страны.
Наталья, ял илышым тӧрлаташ ялысе-влак веле кертыт: теве иктаж-кӧ толеш да мылана (мемнан олмеш) ыштен кая, манын вучен шинчаш огеш кӱл. Чынжымак гын, тиде пашам илыше-влак погынен, депутат гоч таратышаш улыт.
Кодшо шошым тыгаяк пеш кугу огыл ялын погынымашыштыже лийынам. Еҥ шагал погынен. Пеш кӱлешан йодыш-влакым онченыт, тугак ялсовет вуйлатыше ялысе кӱварым шотышто кучымо нерген, пӱям шотыш кондымо нерген да мыняре окса тидлан ойыралтме нерген ойлен. Чыла йодыш-кӱлешым илыше-влак, ялсовет вуйлатыше да депутат-влак иктеш погынен шонкалат да ыштат. Чаманаш логалеш, депутат-влакын южыштын кидышт шке могырыш кадыр, нунымат ял калык дене погынен, верышкышт шындаш лиеш. Шошо вӱдшор годым ялын ик уремыштыже, да ял калыклан пешак кӱлешан уремыштыже (мучашыштыже памаш), икмыняр жап пеш лавранлан кошташ йӧсӧ. Ялсовет гравийым конден опташ каҥашым да эркым пуэн, ту уремыште илыше депутат шкенжын торешышкыже шумеш гына шке машинаж дене гравийым конден оптен. Погынымаште ты йодышымат каҥашеныт, тыге чылалан келшыше йӧным муыныт.
Башкирийыште, да моло вереат, кажне районышто да ялсоветлаште кажне ийынат план почеш ялым тӱзаташлан оксам ойырат. Пален налза. Сайрак лиеш тӱшка дене погынен, ялсовет вуйлыкым ӱжын, погынымашым-каҥашымашым эртараш. Могай алама илыш манын вурседалаш-ченгесаш огыл, а мом ышташ кӱлмӧ нерген раш ойлаш. Тӱҥалза веле.Чыла лиеш.
Наталья кузе да мом ышташ пошкудо ялысет-влак деч тунемза. Тидын нерген теве тыште лудса. http://cholman.ru/archives/96-vypusk-45-1048/722-kuze-ilet-yalyse-shkol.html А те кӱварымат шот дене ыштен але ыштыктен огыда керт
joku да родо, тендан ойлымаште чынжат уло — ялын илышыже тыглай калыкын чулымлыкшо дечат шога. Такшым, корнын, кӱварын, школын могай улмыжым эн очыч кучем еҥ да чиновник-влак эскерен шогышаш улыт. Ме тыглай граждан-влак налогым тӱлена да тиде налог кӱкшытеш саде тӧра-влак поен кият, но шке пашаштым огыт ыште. Наталья — молодец! Тудын чонжо шке шочмо ялже, калыкше верч йӱла да тиде йодышым нӧлталын. Но ик тале марий иктаж-могай пӱсӧ йодышым нӧлталеш гын, эре иктаж кок-кум вес марий лектеш да тале мариетым вуйжо гыч шугынь дене перен пуа да руш (татар, пошкырт) кучем ончылно сайын кояш тыршен саде тале мариетым лавыраш тошкен шында… Суас, башкир-шамыч тыге огыт толаше, икте-весыштлан полшат да икте-весыштым «поддерживать ыштат»… Садланак нунын кидыште власть, окса да поянлык. Лач ме, икте-весынам кочшо марий-шамыч, мыскынь илышым илен толашена да руш, суас да башкир деч кодшо кинде пудыргым кочкын илена…
Мишкан районышто верланыше Кульчубай ял да ял калыкын илышыжым палыдыме ен веле корным да куварым вучен шинчеда манын, каласен кертеш.
Мемнан ялна лаката верыште верланен.Пошкудо ялла деч мемнам ик энер веле огыл ойыра. Сандене ялнан кушыл могырныжо гына кок куварым тысе плотник да строитель-влак шке вийышт дене чоненыт, жапыштыже уэмден да ачален шогат. Шукерте огыл Маевка ял могыркат у куварым чонашышт верештын. АЧорай ял велке, ойлыманат огыл, ял калык вий дене шуко гана куварым ыштыме. Но тиде вияш корно да кувар дене мемнан ял гына огыл, моло пошкудо ял калыкат пайдалана.Йолынат, имне денат, кукшо годым машина денат коштшо шуко. Санденак дыр пырня дене гына чонымо кувар вашке шолдырга, адакшым шошо еда кугу вудат серым мушкеш, куварым лушкемда.
Илышын нелылыкше ялыште утларак шижтара.Туге гынат, мемнан ялысе калык кертмыж семын шке суртыштым уэмдаш тырша. Ялысе уста плотник строитель-влак шке вийышт дене школым, у магазинным, медпунктым чоненыт, йоча-влаклан модмо верымат сорастареныт. Тыге шке ялнам тузландарена. Шке ял калыкем конден пуымым да ыштен пуымым вучен шинча манын, каласен ом керт.
«Но ик тале марий иктаж-могай пӱсӧ йодышым нӧлталеш гын, эре иктаж кок-кум вес марий лектеш да тале мариетым вуйжо гыч шугынь дене перен пуа да руш (татар, пошкырт) кучем ончылно сайын кояш тыршен саде тале мариетым лавыраш тошкен шында… Суас, башкир-шамыч тыге огыт толаше, икте-весыштлан полшат да икте-весыштым “поддерживать ыштат”… Садланак нунын кидыште власть, окса да поянлык. Лач ме, икте-весынам кочшо марий-шамыч, мыскынь илышым илен толашена да руш, суас да башкир деч кодшо кинде пудыргым кочкын илена…» — эре тыге марий-влак ойлат. Молан вара тыгай улыда? Молан моло калык тыгай огыл? Тыгай лиймым чарнаш ку:леш, вес семын илаш ту:налаш кулеш, тидлан у:нарымат вашталтыман. Молан вара шкендам эре мыскыньлан шотледа? Да эше мыскынь улмыда дене кугешнышыла ондам кыреда? Молан вес ту:рлын шкен да шке калык нерген шоныман да ойлыман огыл? Те вет паледа, кузе татар-влак ойлат? Тидым чыланат палат: су:ас пала гынат, уке гынат, эртак «былам» манеш да палыдымыжым, моштыдымыжым тунемаш тырша. А марий «мыскыньлыкшым» то:рлаташ мом ышта?
Натальян шочмо ялже нерген чонжо йу:ла, тиде йодышым но:лталын, тиде пеш сай паша. Тудым умбакыже гына шуяш ку:леш. Тиде адак шкет ыштыме сомыл огыл. Шукынжо «мый дечем поснат ыштат» манын гына вучен шинча гын, сомыл верже гыч тарвана гынат, олян ышталтеш. Чоным йулатен гына шогет гын, чонет йулен пыта, паша ыштыдегече кодеш, садлан ышташ туналат гын, сайрак лиеш, лектышыже садак лиеш.
«Такшым, корнын, кӱварын, школын могай улмыжым эн очыч кучем еҥ да чиновник-влак эскерен шогышаш улыт. Ме тыглай граждан-влак налогым тӱлена да тиде налог кӱкшытеш саде тӧра-влак поен кият, но шке пашаштым огыт ыште.» — маныда. Туге тудо. Тыге ойлымыда шердам темен огыл? Тидын деч иктаж сай вашталтыш уло мо? «Кучем ен да чиновник-влак» ачада-авада улыт мо? Шке нерген шкеат изиш шонкалыман дыр. Ожсо ен манын «магырыдыме айзалан чизым огыт пу», шижтараш кулеш саде ава-ачадалан шотлымо ен-влаклан.
Йошкар Олаште «Интеллигент-влакын марий культурылан полышышт» йыргешке у:стел погынымашыште (тыгерак маналтеш чай) ик ен пеш сайын каласыш: марий -влаклан «имиджым» (у:нарым) вашталташ ку:леш. Мыйын шонымаштемат кажне енлан шкенжым вашталтымым лач тышеч туналман. Кажныжат вашталтеш гын, изиш-изиш илышат саемаш туналеш. Кузе шкендым шижаш-палаш ту:налат, туге о:рдыж ен тыйым ужеш:»мыскынь улам» манат гын, енланат мыскыньлак коят, «чыла кертам, да ыштем» манат да ыштет гын, ен тыйым арам ойлышылан веле огыл, ыштышылан ужеш.
Чынак ынде, шке суртыштет вет шке ыштет гын, паша ышталтеш. Ордыж ен толын тыйын суртыштет сомыледым огеш ыште
Наталья, ончыч возымыдам лудын, пеш аптыраненам ыле, «вучен гына шинчат дыр » манын шоналташ тоштын омыл, Мишкан районышто тыге лийын огеш керт. Тынаре шуко ку:варым ышташ чынак вий шагалрак, полышым йодса, пошкудо-ял-влак дене погынен канашыза. Кызытсе машина дене коштмо пагытыште, пу куварын умыржо кужу огыл, тошто илышым шарныктарен шогашлан веле моторлыклан ыштен шогалташ.
Ту:налме пашада ушныжо!
Пагалыме joku мый Натальян ялже деч пеш тораште илем гынат статьям лудын лекмекем яра шинчен омыл. Тиде уверым шараш тыршенам, тыгак ссылкыж-влакым Пошкырт республикын президентшын приемныйышкыжо колтышым. Ни шкемым, ни марий калыкемым мыскыньлан ом шотло, нимом вучен ом шинче, тыгак ажгыныше чиновник-влакымат верышкышт шынден кертам. Ойгыш логалше марийлан полшаш тыршем, вурсен, шудал да туныктен ом шого. «Туныктышыжо шуко да полшышыжо шагал», манын шукерте огыл лудынам ыле…
Ракмат полшен кертмыланда да полшымыланда. О:пкелен, шке у:мбакыда ида нал. Тендам вурсен возен омыл.
К знаниям с риском для жизни